Volume 14

Cool był odmianą modern jazzu, w pewnym sensie przeciwstawną do bopu, choć wyrastał ze zdobyczy bopu. Płomienności i gwałtowności bopu przeciwstawia! refleksję i "chłodny" namysł. Byt rodzajem "ucywilizowanego bopu" zarówno w dodatnim jak i ujemnym znaczeniu. Kolebką coolu byty szukające własnej drogi i eksperymentujące big bandy, ale dotyczyło to również małych grup. Muzycy, dla których cool był szczególnie atrakcyjny byli przeważnie starannie wykształceni muzycznie i chętnie sięgali do środków europejskiej muzyki współczesnej. Były też zachęcające wzory w niedawnej przeszłości i prekursorzy jazzowego liryzmu, Bix Beiderbecke i Lester Young. Historia coolu utrwalonego na płytach zaczęła się 30 grudnia 1948r. od nagrania utworu Ralpha Burnsa "Early Autum" przez drugą "Trzodę" Woody Hermana. Szczególnie solo tenorowe Staną GETZA (1927-1991) - rozmarzone czułe choć pozbawione bopowej ekscytacji stało się początkiem jego kariery oraz estetycznym wzorcem i zachętą dla innych introwertycznych natur, takich jak Miles Davis, John Lewis, Paul Desmond czy Chet Baker, a także dla pełnych inwencji kompozytorów jak Gerry Mulligan, John Lewis i Gil Evans. Nie znaczy to by chłodna kalkulacja i refleksyjność zastąpiły i wyparty tak ważny element improwizacji, ale było to jednak coś nowego.

Kolejnym zapisem coolu było nagranie serii "THE BIRTH OF THE COOL" przez Nonet Milesa Davisa, z Mulliganem, Konitzem, Schullerem i Lewisem. Wprowadzenie waltorni do brzmienia, zasugerowane przez Gila Evansa, było nawiązaniem do brzmienia orkiestry Claude'a Thornhilla, z której wywodziło się kilku uczestników tej historycznej serii nagrañ. Osobnym i niezwykłym fenomenem coolu byty założenia i eksperymenty tzw. Szkoły "Tristano". LENNIE TRISTANO (1919-1978), niewidomy pianista, kompozytor i nauczyciel, znacznie poszerzył granice jazzowej improwizacji przez wzbogacenie harmonii. Był przywódcą i guru grupy świetnych jazzmenow, do których zaliczali się Lee Konitz, Billy Bauer i Warne Marsh. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych cool rozkwitał w Kalifornii gdzie zgromadzili się i działali Shorty Rogers, Gerry Mulligan, Chet Baker, Zoot Sims, Chico Hamilton, Dave Brubeck, Paul Desmond i Jimmy Giuffre. Ich cool nazwano West Coast Jazz.

Współpracą z Mulliganem i Simsem zaczął tu swą pełną wzlotów i upadków karierę Chet Baker (1929-1988), biały odpowiednik Milesa Davisa. Próbę popularności i czasu wytrzymał kwartet Dave Brubecka (1920) z gwiazdą, altowego saksofonu Paulem Desmondem (1927-1977). Tymczasem w Nowym Jorku, w 1952, z drugiej edycji big bandu Dizzy Giilespiego wyłonił się kwartet vibrafonisty Milta Jacksona, nazwany po paru miesiącach Modern Jazz Ouartet. Dwie niezwykłe indywidualności o różnym temperamencie, John Lewis, pianista i kompozytor ur. w 1920r. oraz Milt Jackson, o trzy lata młodszy decydowały o trwałym i długoletnim sukcesie tej grupy.

Po mniej więcej pięciu latach cool przestał być dominującym trendem w jazzie, ale trwał w upodobaniach i muzyce wielu wybitnych postaci, a przede wszystkim w twórczości Billa Evansa, zmarłego w 1980r.pianisty, który z kolei stał się inspiracją dla wielu, zarówno w USA jak i w Europie.

Cool was a branch of modern jazz in a sense opposed to bop, although it stemmed from basic bop achievements. It presented reflection and "cool" consideration instead of feverish flights, vehemence and urgency. It was kind of "civilized bop", both in its positive and negative meaning. The cool conception nurtured mainly the experimental big bands and orchestras like Kenton' s and Thornhill' s, but it was tried by some small groups too. The majority of cool exponents were thoroughly schooled musicians eager to borrow the devices from the contemporary music masters. But in the background of cool there were also tempting examples of Bix Beiderbecke and Lester Young.

According to historians, the history of cool began on December 30.1948, with the recording of Ralph Burns composition "Early Autumn" by Woody Herman's Second Herd. Especially tenor saxophone solo by STAN GETZ (1927-1991) dreamy, tender but unexcited became the beginning of his career and encouraged many other players. This kind of contemplative emotion appealed to many jazzmen: Miles Davis, Gerry Mulligan, John Lewis, Paul Desmond, Chet Baker... It was not that cool calculation and reflective attitudes were to replace such important element as improvisation, but it was something new all the same.

The next cool recordings were openly an-noucing tnis ćsthetics: The Birth Of the Cool" recorded in three series, from January 1949 to March 1950, by the Miles Davis Nonet, with Mulligan, Konitz, Schuller, Winding and Lewis. The introduction of the french horn, suggested by Gil Evans, was the result of his sound experiments with the Claude Thornhill Orchestra, and some participants in the recording were previously Thornhill's sidemen. The separate and unusual phenomenon were the ideas and experiments of the so called "Tristano School".

LENNIE TRISTANO (1919-1978), the blind pianist leader, composer and teacher, expanded successfully the harmonic limits of jazz improvisation. He was a guru and leader of a school advancing progressive ideas, and some excellent jazzmen were among his disciples: Lee Konitz, Billy Bauer, Warne Marsh and others.

In the first half of the Fifties cool flourished in California where many jazzmen gathered and were active, among them Jimmy Giuffre, Chet Baker, Zoot Sims, Chico Hamilton, Dave Brubeck, Paul Desmond, Gerry Mulligan and Shorty Rogers. Their music was labelled WEST COAST JAZZ. Chet Baker (1929-1988), after cooperating with Mulligan and Sims gained national prominence and started his erratic career. However, it was Brubeck's quartet that stood the test of time. Dave Brubeck (b.1920) and his alto-sax player Paul Desmond (1927-1977) were the main driving force in this once very popular group. Back in New York, in 1952, from the Gillespie's big band emerged the Milt Jackson Quartet, soon renamed the Modern Jazz Quartet. For the M.J.Q.'s long and unusually successful career two men were responsible: John Lewis (b.1920) and Milt Jackson, three years his junior. Their different artistic personalities contributed constantly to the Quartet's succes.

The cool approach to jazz ceased to be the dominant trend in jazz after some five years, but it continued its presence in the music of many jazzmen, most eminently in the music of the late pianist, Bill Evans, who in turn inspired many followers in USA and Europe.

Powrot do spisu płyt